δοξογράφοι

Συγγραφείς της αλεξανδρινής και της ρω-μαϊκής εποχής, οι οποίοι με τα γραπτά τους μεταβίβασαν τις θεωρίες (δόξες) των αρχαίων φιλοσόφων στους μεταγενέστερους. Υπό αυτή την έννοια, διακρίνονται από τους βιογράφους, τους σχολιαστές κλπ. Ως πρώτοι δ. μπορούν να θεωρηθούν ο Πλάτων και o Αριστοτέλης· ωστόσο, οι κριτικές και ιστορικές πληροφορίες που παρέχουν οι δύο αρχαίοι υπερβαίνουν τα μάλλον περιορισμένα όρια των γνήσιων δ., οι οποίοι δεν απομακρύνθηκαν ποτέ από το πλαίσιο μιας γνήσιας και ακριβολόγου φιλοσοφικής ιστοριογραφίας, παραμένοντας στενά προσκολλημένοι στους σχολαστικούς κανόνες και σε κριτήρια απλής χρονολογικής διαδοχής. Οι αρχαίοι δ. αποτελούν πηγές πρωταρχικής σημασίας, εφόσον τα έργα των αρχαίων φιλοσόφων έχουν κατά το μεγαλύτερο μέρος καταστραφεί. Η σύγχρονη κριτική κατόρθωσε να φωτίσει τις σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ των διαφόρων δ. και να αποκαταστήσει, σε γενικές γραμμές, μια ενιαία παράδοση. Ως αρχαιότερος δ. θεωρείται ο μαθητής του Αριστοτέλη, Θεόφραστος, ο οποίος έγραψε 18 βιβλία Περί φυσικών δοξών. Στο έργο αυτό πραγματεύεται μια ιστορική αναδρομή της ανάπτυξης της επιστήμης και παραθέτει κρίσεις για τα προγενέστερα έργα και συστήματα. Αργότερα, η σύγκριση ανάμεσα στον Ευσέβιο και στον Στοβαίο επέτρεψε τη δημιουργία μιας επιτομής της ιστορίας της φιλοσοφίας, που οφείλουμε στον Άρειο Δίδυμο (της εποχής του Αυγούστου), ενώ η σύγκριση ανάμεσα στον Ψευδο-Πλούταρχο, στον Στοβαίο, στον Θεοδώρητο και στον Νεμέσιο συνέτεινε στη δημιουργία της επιτομής του Αέτιου (1ος αι. μ.Χ.). Έχει παρατηρηθεί επίσης ότι o Άρειος Δίδυμος και ο Αέτιος χρησιμοποιούσαν μια κοινή, ανώνυμη πηγή του 1ου αι. π.Χ. (που ονόμασαν Vetusta Placita και από την οποία άντλησαν τις πληροφορίες τους επίσης ο Φιλόδημος, ο Βάρων, ο Κικέρων κ.ά.). Η πηγή αυτή ανάγεται τελικά στον Θεόφραστο, η επίδραση του οποίου είναι επίσης φανερή και στους άλλους δ., όπως ο Διογένης Λαέρτιος, ο Ιππόλυτος, ο Ψευδο-Γαληνός και ο Ερμείας.

* * *

οι

οι συγγραφείς που κατέγραψαν συστηματικά «δόξας», θεωρίες τών αρχαίων φιλοσόφων.